Communicatie is ontzettend belangrijk in de luchtvaart. Wil je vliegen van en naar een gecontroleerd vliegveld – Rotterdam, Schiphol, Lelystad of Groningen – dan moet je een radiotelefoniecertificaat hebben. Hiermee bewijs je als piloot dat je de radiotelefonie begrijpt en kan gebruiken.
Bij formatievliegen is communicatie zo mogelijk nog belangrijker. Alle vliegtuigen vliegen immers heel dicht op elkaar. Hieronder vind je een aantal standaard radio calls die de formatie gebruikt om te communiceren. Degene die communiceert is altijd de leader, ook wel de nummer 1 genoemd. De andere vliegtuigen zullen zich alleen melden bij een formation check-in.
Formation check-in
In een formatievlucht heeft ieder vliegtuig een nummer. Voor de Box Formation (de standaardformatie) zit de volgorde van de vliegtuigen zo: de leader is nummer 1, het vliegtuig aan de linkerwing van de leader nummer 2, aan de rechterwing nummer 3. Recht achter de leader vliegt nummer 4, links daarvan nummer 5 en rechts nummer 6. Nummer 7 vliegt recht achter de nummer 4.
Bij een formation check-in controleert de leader of alle vliegtuigen op de juiste frequentie zitten. Dit is nodig omdat de vliegtuigen bij het taxiën en wegvliegen van het vliegveld op een andere frequentie communiceren dan bij het oefenen boven Hoek van Holland. Na elke frequentiewissel doet de leader een formation check-in. De vliegtuigen antwoorden dan in de juiste volgorde met hun nummer.
Delta formation, delta formation, go
Bij een formatiewissel (van het ene figuur naar het andere figuur) wordt de naam van het figuur altijd tweemaal gezegd met daarna het woord ‘go’. Bij het woord ‘go’ beginnen de vliegtuigen aan de formatiewissel, om deze zo gecontroleerd mogelijk te laten verlopen.
Andere voorbeelden van dit commando zijn ’terug in box, terug in box, go’ of ‘eagle formation, eagle formation, go’.
Prepare for crossbreak
Dit commando wordt gebruikt om aan te geven dat de vliegtuigen in de juiste posities moeten gaan vliegen om een crossbreak te gaan doen. In deze situatie vliegen de vliegtuigen een stuk verder achter elkaar dan bij een ‘normaal’ formatiefiguur en de vliegtuigen wisselen elkaar af: de ene vliegt links, die daarachter rechts, die dáárachter links, enzovoort.
Bij een crossbreak lijkt het vanaf de grond alsof de vliegtuigen door elkaar heen vliegen. De achterste vliegt omhoog, recht door het midden van het kruis dat gevormd wordt door de vliegtuigen die tegen elkaar in vliegen. Vanaf de grond lijkt het alsof de vliegtuigen elkaar zullen raken, maar in de praktijk zorgt de afstand ervoor dat dat niet gebeurt.
In position
De leader kan de vliegtuigen achter hem niet zien na het commando ‘prepare for crossbreak’. Het is daarom aan de laatste vlieger om over de radio aan te geven dat de formatie zich in de juiste positie bevindt om de crossbreak te doen.
Aanduiken voor de break
Bij een crossbreak trekken de vliegtuigen snel op. Hiervoor is aardig wat snelheid nodig. Om aan te geven dat de formatie een stukje naar beneden gaat vliegen om snelheid op te pikken meldt de leader ‘aanduiken voor de break’.
Prepare for the pull
Wanneer de formatie de CTR (een CTR is het gecontroleerde luchtruim rond een luchthaven waarin vliegtuigen continu direct communiceren met de toren) uit is gaan ze iets hoger vliegen. De route van Rotterdam naar Hoek van Holland ligt namelijk op 1000 voet (ongeveer 300 meter). De formatie wil dan klimmen naar 1500 voet om 1) meer speelruimte te hebben en 2) minder geluidsoverlast te veroorzaken op de grond. Dit klimmen heet een ‘pull’: de vliegtuigen trekken allemaal tegelijk op. Hiervoor hebben ze wel snelheid nodig, dus het is van belang dat de leader ‘prepare for the pull’ aangeeft zodat iedereen wat harder kan gaan vliegen.
Blue Section, detach
De Blue Section is de tweede groep van de formatie. Een Blue Section bestaat bij de Victor Romeo Formation als er vijf of zes vliegtuigen aanwezig zijn. De Blue Section moet zich afsplitsen bij een formatielanding, want er kunnen altijd maar drie vliegtuigen tegelijk landen. De leader meldt dan ‘Blue Section, detach’ zodat ze weten dat de formatie gaat opsplitsen en landen.
Number one, turning in
Bij een individuele landing geeft de nummer één altijd aan wanneer hij indraait naar base en final (vlak voor de landingsbaan). Hij zegt dan ‘number one, turning in’.
